Andreï Makine - Het Franse Testament

Gevangen tussen twee werelden

Ik heb dit boek gelezen voor de leesclub. Ik was zelfs degene die het had uitgezocht. Nu wil je het niet op je geweten hebben 8 mensen tegen hun zin een draak van een boek te laten lezen, dus ik had wel van tevoren even gekeken hoe anderen dit boek hebben besproken. Dat zag er goed uit dus ik kon dit boek veilig op de lijst zetten.

Andrei Makine is geboren in 1957 in Rusland en groeide op in Penza, gelegen op het Wolgaplateau (west-Rusland) aan de rivier de Soera. Makine studeerde o.a. filologie en filosofie. Na zijn afstuderen werkte hij als redacteur voor een Frans literatuurblad en als universitair docent aan het Novgorod instituut. Op zijn dertigste kwam hij naar Frankrijk in het kader van een uitwisselingsprogramma voor docenten, en vroeg er asiel aan. Hoewel hij in het Frans schrijft, lukte het pas zijn werk uitgegeven te krijgen toen hij net deed of het uit het Russisch vertaald was. Dit omdat men zich in Frankrijk niet kon voorstellen dat een Rus voldoende Frans kende om een roman te schrijven. Men had toen nogal wat vooroordelen over Russen....
Met Het Franse Testament, zijn vierde boek, won hij in 1995, naast andere literaire prijzen, de prestigieuze Prix Goncourt.

Het Franse Testament gaat over een Russisch jongetje, Aljosja, dat in de zomermaanden samen met zijn zusje bij zijn grootmoeder Charlotte logeert in het dorpje Saransk, aan de rand van de russiche steppe. Charlotte vertelt haar kleinkinderen verhalen. Over haar jeugd in haar geboorteland Frankrijk. En over haar leven daarna, in Rusland. En hoe zij steeds terugkeerde naar Frankrijk, maar ook weer naar Rusland. Een leven tussen twee werelden. Door de verhalen wordt Frankrijk door de jongen geidealiseerd, het land van zijn dromen. Hij wil er alles van te weten komen, leest alles wat maar met Frankrijk te maken heeft. Maar wanneer hij uiteindelijk in Frankrijk terecht komt, is het opeens niet meer zo mooi, en voelt hij zich ook vooral Rus. Ook de jongen is dus tussen twee werelden gevangen geraakt. Een verrassende onthulling aan het eind maakt dat dit leven tussen twee werelden in een ander licht wordt gezet.

De schrijver heeft ervoor gekozen de jongen verteller te laten zijn. Dit heeft het soms verwarrende effect dat je leest over een jongen die opgroeit en zich ontwikkelt, en vertelt hoe zijn grootmoeder hem over de loop van háár leven vertelt. Een biografie in een autobiografie, zogezegd.
Het verhaal geeft zich niet snel gewonnen, het moet langzaam veroverd worden en dwingt tot langzaam lezen. Het bevat veel filosofische overdenkingen. Vooral daar waar die gingen over de tijd en over herinnering, deed het mij erg denken aan Marcel Proust. Het zal niet voor niks zijn dat één van de motto's van hem afkomstig is.
Ik vond het ook een wat dromerig boek, in de positieve zin van het woord. De engelse vertaling van de oorsponkelijke titel (Le Testament Francais) is: Dreams of my russian summers. Dat geeft wat mij betreft de aard van het boek goed weer.
Als je interesse hebt in het leven in Rusland tijdens en na de eerste wereldoorlog, is dit een niet te missen roman.

Een mooi boek van een boeiende schrijver waarvan ik zeker meer ga lezen.