Guy Gavriel Kay - Tigana



Eindelijk weer eens een goede Fantasy roman gelezen. Daarmee bedoel ik niet, dat ik daarvoor alleen maar slechte Fantasy heb gelezen. Maar dat het te lang geleden is, dat ik me heb laten betoveren door dit genre. Betoveren jawel. Ik wil hier nog wel een keer een lans breken voor het Fantasy/SF genre. Die wordt toch nog heel vaak gezien als 'candy for the brain', zonde van je tijd, flutboeken over tovenaars, draken en trollen (Fantasy) of ruimteschepen en groene mannetjes (SF).

En natuurlijk zijn er slechte fantasy-boeken. Net zoals er slechte 'literatuur' is.
Maar er zijn ook veel mooie fantasy-boeken, net zoals er mooie literatuur is. Ach, die term literatuur. Ik heb het er al vaker over gehad. Die moeten we maar vergeten. Je hebt goede en slechte boeken. En als je van lezen houdt, weet je zelf wel wat goed en slecht is.
Het Fantasy/SF genre zorgt ervoor dat ik terugkeer naar het lezen uit mijn jeugd. Naar het 'verdwijnen in een andere wereld'. Maar het is niet alleen aangename verpozing. Fantasy en SF spiegelen ons voor in wat voor een kwetsbare wereld wij leven. Door het 'What if..' thema dat het genre kenmerkt, wordt ons voorgehouden wat er kan gebeuren met ons en onze wereld zoals wij die nu kennen. Maar ook worden onze deugden en ondeugden, en onze emoties uitvergroot.
In Fantasy worden werkelijkheid, mythen, magie en (vooral in SF) wetenschap samengeweven tot een speculatief geheel. Dat vraagt van de auteurs een enorme intelligente creativiteit, waar ik veel bewondering voor heb en ook veel plezier aan beleef.
Er wordt vaak gezegd dat het in Fantasy altijd maar gaat om de strijd tussen goed en kwaad. Eén van de functies van literatuur, in welke vorm dan ook, is om het onbegrijpelijke begrijpelijk te maken. Waarom is het kwaad in de wereld? Waarom is het kwaad in de mens? Wat kunnen wij ertegen doen? Daar gaat het over in Fantasy. En over al die andere thema's van de literatuur: liefde en haat, trouw aan een ander en aan jezelf, anders-zijn, zoeken naar identiteit, macht en moed. En dan zijn het ook nog verhalen waar ik door gepakt word, die me in hun macht houden.

In Tigana wordt ons een wereld voorgespiegeld die heel erg lijkt op onze wereld. Specifieker, op Italië in de Middeleeuwen. De kaart van het land waar het over gaat, de Palm, is een omgekeerde laars. De provincies en de mensen die er rondlopen hebben Italiaanse namen. Jaren terug is de Palm veroverd door twee tirannen die samen streden om dit land. In het westen heerst Brandin van Ygrath en in het oosten Alberico van Barbadior. Beide magiërs. Zij konden de Palm veroveren doordat er geen eenheid binnen het land was. De provincies waren veel meer bezig met het strijden tegen elkaar en niet tegen hun gemeenschappelijke vijanden, waardoor zij op het moment dat het nodig was niet de eenheid konden vormen die nodig was om de veroveraars het hoofd te bieden.
Bij de strijd om de provincie Tigana wordt de zoon van Brandin, Stevan, gedood door Valentin, de prins van Tigana. Om het volk van Tigana te straffen, spreekt Brandin een vloek over Tigana uit, waardoor alleen nog de mensen die voor die tijd geboren waren in Tigana, de naam kunnen uitspreken en verstaan. Tigana is weggevaagd en heet voortaan Neder Corte. Zij wordt, net als de andere westelijke provincies, overheerst door de Ygrantijnen. Gebouwen en beelden zijn vernietigd, boeken verbrand. Niets rest er meer van deze eens zo prachtige provincie. Alleen door de dood van Brandin kan de vloek opgeheven worden, maar dat moet dan wel gebeuren voordat de laatste in Tigana geborene (en daarmee de laatste herinnering) sterft.
De zoon van Valentin, Alessan, heeft de oorlog overleefd en wil Tigana haar naam teruggeven. Met een aantal getrouwen uit Tigana zwerft hij jarenlang door de Palm. Met maar één doel: een manier vinden om beide tirannen te doden en de Palm aan haar volk terug te geven.

Omdat het verhaal langzaam opgebouwd wordt, worden de personages diep uitgewerkt en vormen zich voor je ogen als levende wezens met al hun goede en zwakke punten, hun emoties en hun passies. Macht en strategie zijn belangrijk thema's in 'Tigana' en daarmee is dit verhaal uit 1990 verbazingwekkend actueel. Een onderling verdeeld volk dat onder de voet gelopen wordt door tirannen (dictators)die elkaar bevechten om het grootste stuk; de strategiën, het mobiliseren van het volk om het land terug te winnen. Maar het is ook een verhaal over liefde en mededogen. En natuurlijk ook nog een ouderwets spannend verhaal waarin de magie pas aan het eind een belangrijke rol krijgt en veel dingen niet zijn wat ze lijken.

Guy Gavriel Kay is een canadese auteur die naar eigen zeggen behoorlijk beïnvloed is door Tolkien; hij heeft de zoon van Tolkien geholpen met het redigeren van het ongepubliceerde werk van Tolkien. Veel van zijn boeken gaan over werelden die lijken op werkelijke plaatsen in de werkelijke geschiedenis. Zijn werk wordt daarom ook wel historische fantasy genoemd.
Voor mij begon het allemaal met The Fionavar Tapestry. Zijn eerste boek, The Summer Tree, vormt het eerste deel van deze fantastische trilogie. Daarna was ik 'hooked', niet alleen wat Kay betreft maar ook wat fantasy aangaat.
Met 'Tigana' won Kay in 1991 de Aurora Award (prijs voor beste Canadese Fantasy en SF). Die won hij ook al met het tweede deel van The Fionavar Tapestry (The Wandering Fire).


Boekgegevens:
Uitgeverij De Boekerij, 1991, 594 blz.
ISBN 9022512290
Oorspronkelijke titel: Tigana (1990)
Ik las dit boek: uit eigen kast

7 opmerkingen:

  1. Ik heb het een bescheiden aantal malen geprobeerd met de Fantasy maar het wil niet lukken bij mij. Ik moet zeggen dat ik me de tittels al iet eens meer kan herinneren maar de verhalen speelden zich af op denkbeeldige planeten met denkbeeldige creaturen. Misschien de verkeerde boeken gelezen. Ik denk nog wel eens stiekem aan Tolkien. Nooit gelezen, geen enkele film gezien (net als van Harry Potter trouwens...) maar ik weet niet of ik hier wat in mis...

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Tja, of je wat mist.....dat is een groot woord. Wellicht heb je net de verkeerde boeken gelezen. Fantasy is toch heel anders dan SF en ik begrijp dat je dat gelezen hebt.
    Maar ik denk ook dat je wel een beetje je rationaliteit los moet laten en een kinderlijke geest moet hebben om er in mee te kunnen, en veel fantasie/fantasy. Ik zie zelf altijd enge dieren in boomstammen in het bos en zo... :-)

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Dat van dat laten betoveren, van het je laten meeslepen in een andere wereld, wat me als kind zo gemakkelijk afging en waar ik ook nu nog wel eens naar verlang, overkwam mij afgelopen jaar bij de The Dark Is Rising-serie van Susan Cooper. Het is een ander soort fantasy dan het boek dat jij hier bespreekt, maar het effect was hetzelfde.
    Fantasy is verder niet een genre dat ik al te vaak lees, maar zo nu en dan - met een hele goede representant - is het heerlijk.
    En dan ga ik nu Guy Gavriel Kay eens opzoeken op LibraryThing!

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Anna, als je Kay wilt gaan proberen, raad ik je toch The Fionavar Tapestry aan, althans het eerste deel dan (The Summer Tree). Die trilogie is zó mooi. Doet een beetje denken aan Philip Pullman's Dark Materials.
    De Susan Cooper boeken heb ik nog tegoed, die staan op m'n plank geduldig te wachten....heerlijk vooruitzicht!

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Misschien moet ik de boeken van Kay ook maar eens proberen. Ik houd wel van fantasy af en toe (SF is niet mijn ding), maar ik weet nooit goed wat ik moet lezen.

    Mooi dat je zegt dat het bij lezen vooral over goede en slechte boeken gaat en niet over Literatuur, ben ik het helemaal mee eens...

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Dat laatste onderschrijf ik ook. Ik heb ook niet zoveel met het label literatuur. Vind het ook vreemd om Fantasy / SF af te doen als "zonde van je tijd". Ik ken genoeg mensen die hetzelfde zeggen vd zogenaamde "literatuur".

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Wat leuk, deze discussies over Fantasy en goede en slechte boeken. Ik hoop (maar weet eigenlijk wel zeker) dat wie Kay gaat proberen, niet teleurgesteld wordt!

    BeantwoordenVerwijderen