De getemde geest van Ruby Wax

Ruby Wax, een van oorsprong Amerikaanse, is in Engeland een bekende comedienne en heeft vanaf 1987 verschillende, zeer populaire, interview-programma's op de Britse tv gehad.
Wat minder mensen weten, is dat zij al heel lang te maken heeft met manisch-depressieve perioden, waarvoor zij ook enkele malen is opgenomen in een psychiatrisch ziekenhuis. Het willen overkomen van deze ziekte heeft haar ertoe gezet psychotherapie en neurologie te gaan studeren, om te begrijpen wat er in haar hoofd gebeurt, hoe het ontstaat en wat er tegen te doen is.
Ik zag haar in College Tour, waarin ze ook sprak over haar boek Sane New World, vertaald als Tem je geest. Zij had een sympathiek verhaal en juist omdat dit boek is geschreven vanuit persoonlijke ervaring leek het mij de moeite waard en passend in mijn zoektocht naar balans in het leven.

In de eerste helft van het boek,waarin ze haar persoonlijke verhaal doet en schetst waarom zoveel mensen een psychiatrische aandoening hebben/krijgen, probeert ze nog sterk de comedienne uit te hangen. Bij tijd en wijle vond ik het echt niet te pruimen, die flauwe grappen en grollen, die helemaal niet passen bij de boodschap die ze wil uitdragen. Jammer, want ze heeft wel degelijk een boodschap.

Haar theorie, die niet nieuw is, maar wel op een hele heldere, begrijpelijke manier uitgelegd, is dat wij, door de individualisering en de steeds sneller veranderende wereld last hebben van een steeds groter wordende onzekerheid, die bij veel mensen leidt tot een obsessie met bezig zijn (druk zijn).
Wij zijn geen baas meer over onze eigen emoties en worden overbelast door een informatie-overload.
Dit alles leidt tot de basale 'vecht-of-vlucht' reactie, die onze hersenen aanzet tot het produceren van chemicaliën als adrenaline en cortisol. Echter omdat we bijna constant in de vecht-of-vlucht stand staan, worden er voortdurend van die stoffen aangemaakt en raakt het chemisch evenwicht totaal uit balans. Dit zorgt er uiteindelijk voor, dat er verbindingen tussen neuronen worden vernietigd, er gaat dus ergens iets fout in de hersenen. En dit zorgt er weer voor, dat wij te maken krijgen met allerlei psychische problemen, waaronder depressie.
Overigens wordt door de chemische onbalans ook het immuunsysteem aangetast, waardoor allerlei welvaartziektes als hart-en vaatziekten, suikerziekte etc. sneller kunnen ontstaan.
Wax legt heel goed en uitgebreid uit hoe onze hersenen in elkaar zitten, waar wat gebeurt, welke chemie er rondgaat en wat de effecten daarvan zijn. Dit is een vrij omvangrijk deel van het boek (60 blz.) en gelukkig heeft ze hier haar flauwe grappen achter zich gelaten. Ik stak er meer van op dan uit het hele boek van herr doctor Swaab (wij zijn ons brein).

Met mindfulness kunnen we onze chemische stof-huishouding reguleren, door te zorgen dat degene die gezondheid en geluk bevorderen worden verhoogd en degene die dat niet doen worden verminderd.
Wat ik niet wist, is dat de bedenker van mindfulness, of althans die man die altijd aan mindfulness wordt gekoppeld, Jon Kabat-Zinn, geen goeroe is maar een professor in medicijnen met een doctoraal moleculaire biologie. Hij heeft zich in zijn Stress Reduction Clinic  lang bezig gehouden met stressreductie bij chronische (lichamelijke) pijn, waaruit uiteindelijk mindfulness is voortgekomen als techniek om het beste met die chronische pijn om te gaan. Later is dit door anderen ook toegepast op emotionele pijn: mindfulness-based cognitive therapy (MBCT).

Waar Tolle het af laat weten, vult Wax de gaten in; in het laatste kwart van het boek volgen veel praktische oefeningen om mindful te worden; die er vooral op neerkomen emoties en gedachten te stoppen door te focussen. Concreet en doelgericht, en niet te zweverig, precies dat waar ik mee uit de voeten kan.

Alleszins de moeite waard dus, dit boek, en niet alleen voor de depressieven onder ons.
Wel een halve ster eraf voor de flauwe grappen.




Ruby Wax heeft in 2013 haar master Mindfulness-based cognitive therapy aan de Universiteit van Oxford afgerond. Ze heeft een website opgericht speciaal voor lotgenoten: www.blackdogtribe.com.

Graphic novels dl I: Nieuw genre of ouderwets stripverhaal?

De graphic novel, een genre dat me steeds meer op ging vallen. Ik werd er wel nieuwsgierig naar, dus heb me er eens in verdiept en een paar van de beste, althans de mij meest aantrekkelijk lijkende, boeken bij de biep gehaald:
Logicomix van Alecos Papadatos
Persepolis van Marjane Satrapi
De aankomst van Shaun Tan
Fun home van Alison Bechdel
Maus van Art Spiegelman

en van Nederlandse bodem: 
Je geld of je leven / Nu we hier toch zijn van Barbara Stok
Als je je niks verbeeldt, dan ben je niks van Gerrie Hondius

Ik vroeg mij af wat het nu eigenlijk is, die graphic novel. Is het een echt nieuw genre, of is het een nieuwe naam voor het oude stripverhaal? Of is het een stripverhaal met iets extra's? En is het fijn om te lezen? Wat doet het met je en hoe zit dat met je verbeelding?
Vroeger heb ik massa's stripboeken gelezen; Asterix, Kuifje, Lucky Luke, Suske & Wiske, Michel Vaillant, Zorro. Bezorgde ouders van stripverhaal-lezende  kinderen kan ik gerust stellen: het lezen van 'gewone' boeken heeft er bij mij niet onder geleden, sterker nog, ik denk dat ik door het lezen van strips mijn verbeelding juist heb gestimuleerd en daardoor meer plezier in het lezen heb gekregen.

Ik ben begonnen met Logicomix; daarvan had ik al heel snel het idee dat dit een boek was wat ik zelf wilde hebben! Dus die heb ik aangeschaft en lees ik nu pas verder aan het eind van de rij.

Daarna volgde het boek van Alison Bechdel, Fun Home uit 2010 (Ned.vertaling). Wat een fantastisch boek is dit! Het is het (autobiografische) 'coming-of-age'-verhaal (ik kan zo gauw geen adequate vertaling van dit engelse begrip vinden) van Alison, die op jonge leeftijd werd geconfronteerd met de zelfmoord van haar vader, op het moment dat zij ook zelf een moeizame 'coming-out' beleefde; ze mag van zichzelf pas heel laat toegeven dat ze lesbisch is, wat alles met haar vader te maken heeft.

Het verhaal is geschreven en getekend in zwart en blauwtinten, wat zorgt voor een heel rustig beeld. Hoewel het op zich zware kost is, wordt dit toch nergens als zwaar ervaren, wat te danken is aan de zwarte humor van Alison. De stemmingen en emoties van Alison en haar familieleden worden erg goed neergezet, daarnaast levert
zij voortdurend commentaar op haar eigen verhaal. Dit zorgt voor een extra dimensie die alleen kan bestaan in dit soort stripverhalen. De hoofdpersonages van Alison en haar vader komen door de manier waarop ze getekend zijn tot leven en het leven van het gezin Bechdel wordt zo gedetailleerd beschreven/getekend dat je er onderdeel van uit gaat maken.

De titel Fun Home heeft overigens een dubbele betekenis: dit neogothische huis van de familie Bechdel in Beech Creek wordt door vader Bruce Bechdel, die zich in zijn vrije tijd ontpopt tot een perfectionistische historisch restaurateur, tot in de kleinste details hersteld in oude glorie.
Maar dezelfde naam Fun Home staat ook voor Funeral Home; Bruce Bechdel is de derde generatie die de scepter zwaait over het familiebedrijf: een begravenisonderneming. Omdat hij niet kan leven van dit werk in zo'n gehucht als Beech Creek, is hij daarnaast ook leraar Engels. Dat maakt dat hij en zijn dochter Alison elkaar vinden in de literatuur, die dan ook veelvuldig wordt aangehaald. Vooral Proust en James Joyce spelen een belangrijke, vaak metaforische rol, in het zich ontvouwende drama.

Alison probeert in Fun Home een antwoord te vinden op de vraag waarom haar vader zelfmoord heeft gepleegd. Maar ook haar moeizame relatie met hem een plaats te geven, wat zij op aandoenlijke wijze doet. Ze houdt van haar vader maar heeft ook veel problemen met hem, waardoor ze voortdurend in een tweestrijd verkeert. Het verbeelden van deze persoonlijke strijd en het gebruik daarbij van de literatuur maakt dat dit verhaal boven het gewone stripverhaal uitstijgt. Het genre graphic novel kan op die manier worden gezien als een stripverhaal ++: plus literaire lading, plus een serieus afgerond verhaal.

Voor Alison Bechdel was dit genre volgens mij het enige waarin zij haar toch wel dramatische verhaal kon weergeven op een manier die voor ons goed, en zelfs plezierig, te lezen is. Door de humor die uit de tekeningen spreekt, en door haar eigen commentaar op haar verhaal: een dubbele betekenis.

Ik vond dit een perfecte kennismaking met de graphic novel, en kan dit boek iedereen die van literatuur houdt met een gerust hart aanbevelen.
Ik stoom door naar het inmiddels zeer bekende boek van Marjane Satrapi: Persepolis.
Wordt vervolgd!







Oorspronkelijke titel: Fun Home

50 boeken

In navolging van het Amerikaanse cultuurblog Flavorwire publiceerde NRC eind november een lijstje met 50 boeken: boeken die de laatste 5 jaar waren verschenen. 25 nederlandstalige en 25 vertaalde boeken. Met de vraag van Flavorwire: hoeveel heeft u van dit lijstje gelezen? Het leverde enorm veel reacties op, vanuit de vraagstelling van een meestal nogal onzinnige aard: wie heeft het meest gelezen?
Lijsten zijn voor mij veel meer een aanzetje om bepaalde boeken te gaan lezen, niet om te zien hoeveel ik ervan heb gelezen....

Edoch, het viel op dat op dat lijstje nogal weinig vrouwen figureren.....waarop Ingrid Meurs een alternatief lijstje heeft gepubliceerd op haar blog. Mannen én vrouwen, evenwichtig verdeeld.

Hoewel ik van de NRC lijst behoorlijk veel had gelezen of nog op het lijstje heb staan, vond ik het niet echt een originele lijst. Dan viel de lijst van Ingrid bij mij toch een stuk beter in de smaak....en met dat lijstje in de hand valt er nog wat te ontdekken!
(de lijst van Flavorwire was overigens ook de moeite waard).

Oordeel zelf....


Bredevoort, boekenstad?

Met twee (boeken-)vriendinnen had ik het plan opgevat om eens naar Bredevoort te gaan. Bredevoort, Nationale Boekenstad. Dus een must voor boekenliefhebbers, toch?
Dus afgelopen vrijdag reden wij naar Boekenstad Bredevoort.

Ai, wat een teleurstelling!
Bredevoort gaat er blijkbaar van uit dat boekenliefhebbers des winters met een boek voor de haard blijven zitten; er was bijna niets open! Je zou denken, juist rond deze tijd maak je sfeer in zo'n middeleeuws vestingstadje. Vuurkorven bij de ingang van de antiquariaten. Mooie kerstverlichting. Stalletjes met warme glühwijn. Dan komen die boekenliefhebbers wel!

Maar niets, geen enkele gezelligheid of (kerst-)sfeer. En veel vergane glorie. Winkels die zo te zien nooit meer open zullen gaan. Etalages waar je bijna niet doorheen kon kijken van de vuiligheid. Posters met aankondigingen van evenementen van afgelopen zomer....
Hier en daar stonden nog wat boekenkastjes buiten. Een ware
"door ziekte onregelmatig geopend"
boekmishandeling om die oude boeken te verbannen naar kou en vocht. Wij konden het bijna niet aanzien!
Het hoogtepunt van ons bezoek was het Middeleeuwse restaurant Bertram. Die de middeleeuwse inrichting consequent had doorgevoerd, tot de kroezen waarin de koffie werd geschonken aan toe. Een knusse en prettige plaats voor enig oponthoud, om door te warmen en om een heerlijke honing-walnotentaart te verorberen.

We werden zo triest van dit verlaten gehucht, dat we voor de lunch naar Doetinchem gereden zijn. Die stad heeft niets met boeken te maken, maar daar was het in ieder geval een stuk gezelliger!
Troep in een 'open' boekenschuurtje

Het is duidelijk: Nationale Boekenstad Bredevoort stevent af op een failliet. En het ergste is, ze hebben het aan zichzelf te danken.

Wij hebben evengoed een gezellige dag gehad. Maar dat lag beslist niet aan Bredevoort!

Alex Boogers - De tijger en de kolibrie

Tijdens de verkiezing van Het Boek van de Maand van november, bij DWDD, hield Gerda Aukes (blog Moet je lezen!) een pleidooi voor de schrijver Alex Boogers. Een miskend talent, vond zij.
Ik ben het van harte met haar eens. Maar dan moet ik ook wel het goede voorbeeld geven, want ik heb ook pas één boek van hem gelezen (Alle dingen zijn schitterend). Gewaardeerd met 5 sterren en smakend naar meer, maar gek genoeg vergeet ik dan ook weer dat ik van plan was meer van deze schrijver te gaan lezen.
Tot Gerda haar oproep deed.

De tijger en de kolibrie dan. Het gaat over 2 mannen, de vrienden Jerry Diets en Robert Borghart, die worstelen met een universele vraag: is dit alles? Ze kunnen zich niet aanpassen aan een doorsnee leven met een baan, een vrouw, een kind. Robert is de hoofdpersonage, hij is het die aan het begin van het boek versuft in een ziekenhuisbed ligt, met een paar gaten in zijn buik. En zonder geheugen. Langzaamaan komt dat geheugen terug en de herinneringen die Robert's hoofd inspoelen vormen het verhaal dat wij als lezer opgedist krijgen. Jerry komt uit een getroubleerd gezin, wil voor niets deugen en wordt bokser. Robert (Roo voor intimi)  is zoekende, hij laat zijn pad bepalen door de verwachtingen van zijn ouders, vriendin en toekomstige schoonouders. Overbodig te zeggen dat hij niet gelukkig is in zijn leven. Het is te saai. Hij wil meer, anders, spannender. Hij krijgt een kind, Tomas,  en even gaat het goed. De tijger en de kolibrie, zegt zijn vrouw Marscha over de stoeiende Roo en Tomas. De tijger, de sterke, de beschermer. De kolibrie, het lichte, het kleine kwetsbare. De tijger beschermt de kolibrie. Of niet?

Al snel gaat het de verkeerde kant op met Robert als hij zich door Jerry laat overhalen mee te doen met louche zaakjes. En als hij de spanning nog wat  verhoogt door vreemd te gaan.
Enfin je voelt waar dit heen gaat, maar het gaat niet zoals je denkt! Dat is het verrassende van dit boek. Het gevaar komt uit een onverwachte hoek. En het eind is hartverscheurend. Hartverscheurend mooi.

Ik vond het eerste stuk van dit verhaal niet heel erg goed. Een beetje tuttig geschreven, het ging niet leven, de emoties waren te vlak, er werd te weinig prijsgegeven om lekker in het verhaal te blijven. Maar dan, rond de 100 pagina's, breekt het los. Opeens ging ik in het hoofd van Robert zitten, kwamen de emoties los en werd het spannend! Want je wilt toch wel eens weten wat er nu precies gebeurd is, waardoor Robert eindigt in dat ziekenhuisbed, zwaargewond. Mooie vondst om het verhaal zo op te bouwen en het zorgt voor een aantal verrassende wendingen.
Minder vond ik het voortdurend springen in de tijd, maar ja dat hoort bij een verward geheugen, het komt terug in stukjes en beetjes.
Uiteindelijk toch weer een erg goed boek, dus ik zeg het nog maar een keer: Alex Boogers verdient meer lezers!



Fantasy: N.K. Jemisin - The hundred thousand kingdoms

Als kind kon ik soms uren 'verdwijnen' in een boek; dat je als het ware met het boek vergroeide en niets om je heen meer hoorde en zag. Dat waren meestal spannende avonturenboeken waarbij je werd meegenomen naar een andere wereld. Ik kan me nog goed herinneren hoe ik diep verzonken was in de boeken van Thea Beckman, Tonke Dragt en Jan Terlouw.

Die intense lees-ervaring heb ik nu eigenlijk alleen nog als ik een goed fantasy-boek lees. Al heel wat jaren geleden waren dat de boeken van Terry Goodkind, Robert Jordan en niet te vergeten Philip Pullman. Later ontdekte ik Guy Gavriel Kay en George R.R. Martin.

En nu dan The Hundred Thousand Kingdoms. WOW! Wat een ontdekking.

Ik hield dit boek al een tijdje in de gaten, maar werd over de streep getrokken door het enthousiasme van Eva van A Striped Armchair, één van mijn favoriete engelstalige blogs.
De boeken van Jemisin zijn van het zgn. high of epic fantasy genre; The Hundred Thousand Kingdoms (hierna te noemen: THTK) speelt zich dan ook af in een verzonnen, maar complex gebouwde wereld.

Ik werd meteen het verhaal ingezogen, dat wordt verteld door Yeine, een jonge vrouw, leider van het koninkrijk Darr. Ze wordt naar het rijk Sky geroepen door haar grootvader, een Arameri en de heerser over de koninkrijken.  De Arameri zijn 'het uitverkoren volk', zij besturen het rijk op wrede wijze en dwingen een kunstmatige vrede af tussen de verschillende rijken, rassen en stammen. Yeine is het kind van zijn dochter Kinneth en een man uit Darr, en derhalve een halfbloed. Ze voelt zich totaal geen Arameri en ziet hun wrede houding met misprijzen aan. Ze wordt tegen haar wil door haar grootvader 'benoemd' als zijn erfgenaam, in welke rol ze de strijd moet aangaan met een zeer wrede nicht en een arrogante neef. Maar Yeine heeft nog een ander onderzoek te doen, want vlak voordat ze naar Sky werd geroepen, is haar moeder vermoord. Ze wil weten door wie en waarom, en denkt haar antwoorden in Sky te vinden.

In THTK spelen de goden en hun kinderen een grote rol, maar zij zijn na een oorlog tussen de goden in slavernij gebonden aan de (sterfelijke) mens.
Dit is des te meer een opvallend detail omdat de schrijfster N.K. Jemisin een zwarte vrouw is en zij het thema slavernij hiermee op een verrassende manier in het verhaal geweven heeft.

Yeine is een zeer menselijke, twijfelende, integere persoonlijkheid en ze heeft nog humor ook . Een slimme én emotionele vrouw die je onmiddellijk voor zich inneemt en voor mij de grote kracht van dit boek vormt.

Mythologie, rassen, cultuur, man/vrouw verhoudingen en religie zijn naast slavernij de grote thema's in THTK. Het is dus niet zomaar een spannend boek over de strijd om de koninkrijken.
De goden zijn fantastisch beschreven, het zijn complexe en rijke karakters met een menselijke gedaante.
Er is magie in dit boek, maar die is naar mijn mening ondergeschikt aan de o zo menselijke strijd die Yeine moet voeren. Er zit ook seks in dit boek, maar ik heb nog nooit een seksscene zó mooi beschreven zien als hier.

Er is nog veel te vertellen over dit rijke en intelligente verhaal, maar het is ook een ingewikkeld verhaal, dat zich niet zomaar laat vertellen. Het grote voordeel is dat het zich laat lezen als een op zichzelf staand boek dus eigenlijk zou ik willen zeggen: probeer het zelf! Voor mij stopt het niet na dit boek, dus ik heb alvast het tweede en derde boek in huis gehaald.

Voor avontuurlijke geesten die zich nog kinderlijk kunnen verwonderen....





The Hundred Thousand Kingdoms is het eerste deel van de Inheritance trilogie. De andere delen zijn resp. Broken Kingdoms en Kingdoms of God.
De boeken zijn niet vertaald.
Naast deze trilogie heeft Jemisin nog een serie van 2 boeken geschreven: The Dreamblood (Killing Moon resp. The Shadowed Sun).