Graphic novels dl I: Nieuw genre of ouderwets stripverhaal?

De graphic novel, een genre dat me steeds meer op ging vallen. Ik werd er wel nieuwsgierig naar, dus heb me er eens in verdiept en een paar van de beste, althans de mij meest aantrekkelijk lijkende, boeken bij de biep gehaald:
Logicomix van Alecos Papadatos
Persepolis van Marjane Satrapi
De aankomst van Shaun Tan
Fun home van Alison Bechdel
Maus van Art Spiegelman

en van Nederlandse bodem: 
Je geld of je leven / Nu we hier toch zijn van Barbara Stok
Als je je niks verbeeldt, dan ben je niks van Gerrie Hondius

Ik vroeg mij af wat het nu eigenlijk is, die graphic novel. Is het een echt nieuw genre, of is het een nieuwe naam voor het oude stripverhaal? Of is het een stripverhaal met iets extra's? En is het fijn om te lezen? Wat doet het met je en hoe zit dat met je verbeelding?
Vroeger heb ik massa's stripboeken gelezen; Asterix, Kuifje, Lucky Luke, Suske & Wiske, Michel Vaillant, Zorro. Bezorgde ouders van stripverhaal-lezende  kinderen kan ik gerust stellen: het lezen van 'gewone' boeken heeft er bij mij niet onder geleden, sterker nog, ik denk dat ik door het lezen van strips mijn verbeelding juist heb gestimuleerd en daardoor meer plezier in het lezen heb gekregen.

Ik ben begonnen met Logicomix; daarvan had ik al heel snel het idee dat dit een boek was wat ik zelf wilde hebben! Dus die heb ik aangeschaft en lees ik nu pas verder aan het eind van de rij.

Daarna volgde het boek van Alison Bechdel, Fun Home uit 2010 (Ned.vertaling). Wat een fantastisch boek is dit! Het is het (autobiografische) 'coming-of-age'-verhaal (ik kan zo gauw geen adequate vertaling van dit engelse begrip vinden) van Alison, die op jonge leeftijd werd geconfronteerd met de zelfmoord van haar vader, op het moment dat zij ook zelf een moeizame 'coming-out' beleefde; ze mag van zichzelf pas heel laat toegeven dat ze lesbisch is, wat alles met haar vader te maken heeft.

Het verhaal is geschreven en getekend in zwart en blauwtinten, wat zorgt voor een heel rustig beeld. Hoewel het op zich zware kost is, wordt dit toch nergens als zwaar ervaren, wat te danken is aan de zwarte humor van Alison. De stemmingen en emoties van Alison en haar familieleden worden erg goed neergezet, daarnaast levert
zij voortdurend commentaar op haar eigen verhaal. Dit zorgt voor een extra dimensie die alleen kan bestaan in dit soort stripverhalen. De hoofdpersonages van Alison en haar vader komen door de manier waarop ze getekend zijn tot leven en het leven van het gezin Bechdel wordt zo gedetailleerd beschreven/getekend dat je er onderdeel van uit gaat maken.

De titel Fun Home heeft overigens een dubbele betekenis: dit neogothische huis van de familie Bechdel in Beech Creek wordt door vader Bruce Bechdel, die zich in zijn vrije tijd ontpopt tot een perfectionistische historisch restaurateur, tot in de kleinste details hersteld in oude glorie.
Maar dezelfde naam Fun Home staat ook voor Funeral Home; Bruce Bechdel is de derde generatie die de scepter zwaait over het familiebedrijf: een begravenisonderneming. Omdat hij niet kan leven van dit werk in zo'n gehucht als Beech Creek, is hij daarnaast ook leraar Engels. Dat maakt dat hij en zijn dochter Alison elkaar vinden in de literatuur, die dan ook veelvuldig wordt aangehaald. Vooral Proust en James Joyce spelen een belangrijke, vaak metaforische rol, in het zich ontvouwende drama.

Alison probeert in Fun Home een antwoord te vinden op de vraag waarom haar vader zelfmoord heeft gepleegd. Maar ook haar moeizame relatie met hem een plaats te geven, wat zij op aandoenlijke wijze doet. Ze houdt van haar vader maar heeft ook veel problemen met hem, waardoor ze voortdurend in een tweestrijd verkeert. Het verbeelden van deze persoonlijke strijd en het gebruik daarbij van de literatuur maakt dat dit verhaal boven het gewone stripverhaal uitstijgt. Het genre graphic novel kan op die manier worden gezien als een stripverhaal ++: plus literaire lading, plus een serieus afgerond verhaal.

Voor Alison Bechdel was dit genre volgens mij het enige waarin zij haar toch wel dramatische verhaal kon weergeven op een manier die voor ons goed, en zelfs plezierig, te lezen is. Door de humor die uit de tekeningen spreekt, en door haar eigen commentaar op haar verhaal: een dubbele betekenis.

Ik vond dit een perfecte kennismaking met de graphic novel, en kan dit boek iedereen die van literatuur houdt met een gerust hart aanbevelen.
Ik stoom door naar het inmiddels zeer bekende boek van Marjane Satrapi: Persepolis.
Wordt vervolgd!







Oorspronkelijke titel: Fun Home

10 opmerkingen:

  1. Veel plezier met de verkenning Joke! Ik heb alleen Maus gelezen: indertijd was dat een sloophamer in mijn gezicht - maar toen ik het enkele jaren later tweedehands aanschafte, heb ik er eigenlijk nooit meer in gekeken (is intussen alweer vertrokken). Ik vaag me af: bestaan er ook graphic novels/strips die men herleest/kan herlezen?

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Dank Guy, ik ga hier zeker veel plezier aan beleven (doe ik al). Ik denk dat er zeker graphic novels zijn die je, net als gewone boeken, wilt en kan herlezen. Ik heb het vermoeden dat Logicomix zo'n boek is. Ik houd je op de hoogte!

      Verwijderen
  2. Beste Joke, toevallig hebben we met de leesclub nu ook een 'graphic novel': Judith van Istendaels 'Toen David zijn stem verloor'. Een verhaal over een ziekte en sterfproces, door de ogen van de verschillende personages. Zelf vond ik het indrukwekkend, maar niet te vergelijken met een leesboek. Het boek was heel snel uit en de tekeningen spreken me toch minder aan dan een beschrijving. Ik ben benieuwd naar de rest van de recensies. Nog bedankt voor de '50'lijst, ik had al verschillende boeken (dankzij jou ;) ervan gelezen. Maar er spreekt me nog meer aan! En fijne feestdagen toegewenst, hou je goed en lees lekker door. Groeten, Marleen

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Ha Marleen, ik vind het juist een voordeel dat je zo'n boek snel leest, ik lees ze echt als verwennerijtjes tussen de gewone boeken door.
      Bedankt voor de goede wensen, jij ook fijne dagen toegewenst met veel leesplezier!

      Verwijderen
  3. Hoi Joke, er valt veel moois te ontdekken op het gebied van graphic novels/strips en geïllustreerde boeken. Ik begin er zelf steeds meer fan van te worden. Maus en Persepolis zijn echt geweldig. Logicomix vond ik ook interessant.
    Een aantal 5 en 4 sterren boeken in deze genres, die ik van harte aanbeveel:
    - Calvin and Hobbes (in het Nederlands Casper en Hobbes). Ik heb nooit zo veel gelachen om een boek als met deze strip.
    - Boeddha van Osama Tezuka in 8 delen, een prachtige manga over het leven van Boeddha.
    - De verstripping van Kaas van Willem Elsschot door Dick Matena. Ik vind zijn eerdere verstripping van de avonden van Gerard Reve wat minder.
    - Julie Maroh: Blauw is een warme kleur, hoewel ik de film die van het boek gemaakt is La vie d'Adèle nog beter vind.
    - Proust in stripvorm door Stéphane Heuet.
    - Onfray en Le Roy met Nietzsche.
    - Alle Kuifjes.
    - De eerste 24 albums van Asterix die door Goscinny zijn geschreven.
    - De politieke boeken van Joe Sacco, vooral Palestine and safe area Gorazde, beiden ook in het Nederlands vertaald.
    - De boeken van Guy Delisle, iets minder politiek georiënteerd en meer algemeen menselijk dan Joe Sacco met Pyongyang, Jeruzalem en het kleine doch zeer speelse Gids voor slechte vaders (heb ik net besproken op librarything.com).
    - Marten Toonder met zijn Tom Poes en Bommelstrips.
    - Jean Dulieu met bijvoorbeeld Paulus en de eikelmannetjes.
    - Tegen een strip aan zitten de boeken met pentekeningen van Peter van Straaten. Die heeft tal van bundels getekend en geschreven waaronder vader en zoon. Erg grappig is het boek Aanstoot met zijn erotische fantasiën.
    Voor het geïllustreerde kinderboek denk aan:
    - Dr Seuss: bijvoorbeeld de kat met de hoed.
    - De combinatie Roald Dahl met Quentin Blake: bijvoorbeeld de grote vriendelijke reus.
    - Dick Bruna.
    - De kleine Nicolaas van Goscinny met tekeningen van Sempé (het mooiste kinderboek dat ik ken).
    - De boeken van Eric Carle, bijvoorbeeld vader Zeepaard.
    - Natuurlijk de combinatie Annie M.G. Schmidt met Pluk van de Petteflet, Otje en Floddertje
    - De kleine prins van Antoine de Saint-Exupéry.
    - De telduivel van Hans Magnus Enzensberger.
    - Walter Moers met de 13½ levens van kap'tein Blauwbeer.
    - 365 Pinguins van Jean Luc Fromental.
    Al deze boeken kenmerken zich door een hoge mate van leesbaarheid met mooie tekeningen, vaak veel humor in de teksten en ze zijn snel uit. Kortom, een snelle kennismaking waar je voor de tijd die je erin investeert zeer veel plezier aan zult beleven.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. jeetje Erik, jij bent echt een gevorderde 'graphic novel-lezer'! Ik ga je (vele) tips zeker eens nalopen, ik denk dat er nog wel wat voor me bij zit. Ik ben nu een eind op weg met Persepolis en vind ook dat weer een geweldig boek. Ik vind het ook heerlijk om dit soort boeken tussen het 'gewone werk' door te lezen.
      Dank voor je tips!

      Verwijderen
    2. Hoi Joke, zo'n gevorderde graphic novel-lezer voel ik me zeker niet. Vergeleken met wat ik bijvoorbeeld aan literatuur en reisverhalen heb gelezen stelt het niet veel voor. Wel geldt voor dit genre veel meer dan voor de andere genres, dat ik alleen die boeken heb gelezen waar ik vooraf hoge verwachtingen van had. Dit leidde tot een ongekend hoog percentage topboeken.

      Verwijderen
    3. Ik doe dat tegenwoordig voor alle genres: alleen dat lezen waar ik hoge verwachtingen van heb. Moet wel, want anders word ik overweldigd door de enorme hoeveelheid nog te lezen boeken...
      Ik heb inmiddels Jeruzalem gereserveerd bij de biep. Ben benieuwd!

      Verwijderen
    4. Hoi Joke, ik ben erg benieuwd wat je er van vindt. Ik was altijd erg fan van de boeken van Joe Sacco, maar Jeruzalem vind ik zo mogelijk nog beter dan wat Joe Sacco heeft gemaakt.

      Verwijderen
  4. Hoi Joke, ik heb zojuist fun home gereserveerd via mijn bibliotheek. Naar aanleiding van jouw mooie recensie ben ik hier ook erg benieuwd naar. Als het goed is ga ik bij een bevriende boekhandelaar volgend jaar ook een boeklog bijhouden op zijn site. Ik laat het je weten als het zover is. Alvast prettige feestdagen, Erik

    BeantwoordenVerwijderen